Schuld en schaamte

Vandaag had ik een coachingsgesprek met een man die midden in een ‘life-event’ zit.
Door de scheiding voelt hij zijn rol als vader op een manier verschuiven die hem diep raakt.
Zijn woorden kwamen pijnlijk, bedachtzaam, soms hakkelend.
Er zat iets onder de oppervlakte dat niet direct zichtbaar was, maar wel voelbaar in alles wat hij vertelde.
Hij was niet alleen verdrietig over het einde van de relatie, hij voelde zich ook schuldig. En diep vanbinnen… beschaamd.

“Ik had dit moeten voorkomen.”
“Mijn kinderen verdienen beter.”
“Ik ben degene die hen dit aandoet.”
“Ik heb gefaald”

We gingen samen op zoek naar de lagen achter die woorden.
Want waar de ene zin klonk als schuld, droeg de ander de lading van schaamte.
En daar zit een belangrijk verschil.

Schuld zegt: “Ik heb iets verkeerd gedaan.”
Schaamte fluistert: “Er is iets mis met mij.”

Schuld ontstaat vaak uit een handeling: je hebt iets gezegd, gedaan of nagelaten wat schade heeft veroorzaakt.
Het kan pijnlijk zijn, maar is ook gericht op herstel. Je kunt je verontschuldigen, iets goedmaken, verantwoordelijkheid nemen.
Maar schaamte is dieper. Schaamte is een gevoel van fundamenteel tekortschieten.
Niet “ik deed iets fout”, maar “ik bén niet goed genoeg”
En in het geval van deze vader, ging het niet alleen over wat er was gebeurd, maar over wie hij dacht te zijn geworden in de ogen van zijn kinderen.
Hij vertelde hoe klein hij zich voelt wanneer hij hun spullen inpakte voor het vertrek naar moeder.
Hoe hij zichzelf streng toesprak als hij even vrolijk werd terwijl zij er niet waren.
Hoe hij zich betrapte op de gedachte dat hij hun veilige basis had stukgemaakt, ook al wist hij ergens dat het huwelijk al langer niet gezond was.
In dat spanningsveld tussen weten en voelen, nestelen zich die twee oude bekenden: schuld én schaamte.
Ze worden vaak met elkaar verbonden, maar zijn niet hetzelfde.
En door dat verschil samen hardop te benoemen, ontstond er ruimte nadat hij een aantal keer had gedacht weg te lopen uit het gesprek.
Er kwam ruimte voor zelfcompassie.
Ruimte om te zien dat schuld iets is wat je kunt dragen én herstellen.
Ruimte om te herkennen dat schaamte vaak groeit in stilte, maar minder wordt als je er woorden aan geeft.
“Ik wil het goed doen voor mijn kinderen,” zei hij op een gegeven moment.
Niet om alles te compenseren maar om vanuit eerlijkheid en liefde een nieuwe vorm te vinden van ons gezin.

Soms begint herstel niet bij oplossen, maar bij herkennen wat je werkelijk voelt.
En daar begint coaching vaak ook: niet bij de antwoorden, maar bij het openen van de juiste vragen.
Simpel en niet altijd makkelijk.